Okul disiplinine geçerken çocukları neler bekler?

Okul disiplinine geçerken çocukları neler bekler?

Pandemi sürecinde okula başlayacak çocuklara öneriler:

Geçen seneden itibaren yayılan “covid19” virüsüyle beraber malum, hayatımızda birçok şey değişti. Okul öncesindeki ve okul çağına yeni başlamış çocuklar gelişimsel olarak oyuna, yaşayarak öğrenmeye, arkadaşa, fiziksel aktiviteye ihtiyaç duyarken, dışarı çıkmadan, evde yaşamaya ve eğitim ihtiyaçlarını da okul ortamından uzak, hibrit eğitim, yani öğretmenleriyle canlı yayınlarla ya da önceden hazırlanmış ders anlatım videolarıyla karşılamaya başladı.

Çocuklar çoğu değişime biz yetişkinlerden daha kolay alışır ve uyum gösterirler. Çevrimiçi eğitim ile okula başlayan çocuklar, bu sürece bir şekilde adapte oldular ve alıştılar. Bu nesile, “pandemi nesli” diye isimlendiriyorum ve sandığımızdan daha teknolojiye yakın ve daha iyi kullanabilen, adaptif bir nesil. Yeni eğitim döneminde okula başlayacak çocuklar için okula başlamanın ilaç gibi geleceğine inanıyorum.

Uzun seneler ilköğretimde psikolojik danışmalık yaptığım için hem deneyim hem de teoriyi birleştirerek, öncelikle ailelerin okul öncesinde çocuklarına, çok büyük katkılar sağlayacak 3 önemli konuyu sizlerle paylaşacağım.  Pandemi olmasaydı da çocukların örgün eğitime, zorunlu eğitime başlayacağı ilk sene, aile döngüsünde önemli bir dönemeçtir. Çocuğun akademik hayatının ilk yılı diyebileceğimiz birinci sınıf, çocuk için oldukça değerli, unutulmaz bir başlangıçtır. Peki, ebeveyn olarak çocuğumuzun okula başlama sürecini nasıl kolaylaştırabiliriz? Çocuğun yasal olarak okullaşma vakti geldiğinde hem zihnen hem bedenen hem de ruhsal açıdan çocuğu okula hazırbulunuşluğunun yaşıtları düzeyinde olması bekleriz.

Çocuğun biyo-psiko-sosyal gelişimleri aslında birbirlerini etkiler ve destekler veya tam tersi de olabilir. Olumlu gelişim süreci sağlayabilmek için başlıca önerilerim:

• Evde yaş düzeyine uygun sorumluluklar vermesi, çocuğun yaşına uygun görevler edinmesi ve bu görevleri yapabilmesi için ona güvenilmesi, takip edilmesi, çocuğun sorumluluğunu yerine getirdikten sonra da bunun görülmesi ve sözel ya da manevi olarak sarılma gibi bir davranışla takdir edilmesi, yani çocuğun davranış ve tutumlarının görülmesi ve onaylanması çok önemlidir.

Sorumluluk alabilen çocuğun karar verme mekanizmaları ve zamanla özdenetimi de gelişecektir. Yani aldığı kararların sonuçlarından sorumlu olduğunu öğrenecek ve bu durum da kendine olan özgüvenini artıracaktır.  Evde sorumluluk almayan, yönerge almakta zorlanan çocuk, okulda da sorumluluklarını yerine getirmekte ve öğretmenini dinlemekte zorlanacaktır. Bunun üstünde durulması gereken bir konu olduğunu vurgulamalıyım.

Evde disipline olmakta zorlanan bir çocuğu okulda disipline etmek pek kolay değildir. Pandemi süreci öncesinde, birçok aile çocuğunu okula bırakıyor, çocuğun tüm gelişimlerini öğretmenlerinden bekliyordu. Pandeminin bize öğrettiği önemli bir husus da çocuğumuz ile vakit geçirince onu tanımak ve neleri yapıp yapmadığını fark etmek olduğunu düşünüyorum.

• Ev içi ve dışarda uyabileceği kuralları öğretmek, sınır koymak çok önemlidir. Belli bir alanda özgür olmak çocuğu besler ve mutlu eder. Her isteği anında olan, dediğim dedik, ne istersem yapabilirim algısı ile büyüyen çocuklar, okul sürecinde okul kurallarını katı bulabiliyor, bu durum onlar için çok sıkıcı ve kaygı verici olabiliyor. Bu değişim, okula karşı geliştireceği tutum ve fikirlerini de olumsuz etkileyebilir. Örneğin, okul yorucu, hep kural var, teneffüsler çok kısa, dersler sıkıcı, öğretmenim beni sürekli uyarıyor, vb. gibi. Çocuğun eğitimin ilk yıllarında böyle bir yaklaşımla okula gidip gelmesini kimse istemez. Okulun salt oyun, eğlence yeri gibi gösterilmemesi, okulda herkesin eşit olduğu ve kuralların herkes için olduğu, teneffüslerdeki vakitlerini iyi değerlendirmesi gerektiği, yeni bilgiler öğrenmenin kıymetli olduğu, vb. birçok durum çocuğa anlatılmalıdır. Çocuk ailesi dışında kendine ait bir dünya ve çevre geliştireceği için, ailesinin de bu konuda heyecanını, isteğini, önemini görecek ve bu durumu daha kolay içselleştirecektir. Çocuk, ailenin ve o aile içindeki ilişkinin bir yansımasıdır, evinde de belli rutinlere alışkın olan çocuk, okula başlayınca okulda öğreneceği yeni rutin ve kurallara da daha kolay adapte olmaktadır.

• Çocuğun öz bakım becerilerinin geliştirilmesi, örneğin, çocuğun kendi kıyafetlerini giyiyor olması, yemeğini kendi başına yemesi, kendi tuvaletini kendi başına temizliyor olması, kendi eşyalarını organize ediyor olabilmesi de okula başlamadan önce geliştirilmesi gereken hususlardan birkaçıdır. Öz bakım becerisi zayıf olan çocuklar, yaşıtlarının bunları yapabildiğini ve kendilerinin bunları yapamadığını gözlemleyince, kendilerine karşı, benlik gelişimlerine olumsuz etiketler yapıştırabilmekte ve “ben bunu başaramam, yapamam” vb. gibi kendilerine dair olumsuz inançlar geliştirebilmektedir. Çocuk ruhsal gelişimde, çok tehlikeli ve üzücü bir durumdur. Çocuk bu yaşadığı duruma üzülür, birçok kez dener ama yapamayınca vazgeçebilir. Bu durum diğer konulara da yayılabilir. Fakat bu kısır döngüleri normale çevirmek her zaman mümkündür. Ancak, bunları baştan önleyebilmek için ailelere en büyük önerim. Çocuğunuz yerine bir şeyleri yapmayın, onun yerine ona nasıl yapılacağını, nasıl başaracağını sabırla, şefkatle, sevgiyle öğretin, açıklayın, yol gösterin. Onların en büyük rol modelleri bizleriz. Çocuk ile yapamadıkları ile ilgili iletişim kurarken, oldukça kapsayıcı bir tutum içinde olmalıyız. Çocuk yapamadığı şeylerle ilgili hayal kırıklığı, yetersizlik, üzgünlük yaşarken, onu cesaretlendirmeli, ona ebeveyn olarak rehber olmalıyız. Öz bakım becerileri gelişen çocuk ‘büyüme’ basamağında önemli bir adım atmış demektir ve bu kendine olan güvenini çok geliştirir. “Ben yapabiliyorum, kendi başıma becerebiliyorum, ben yeterliyim, ben tamamım” gibi olumlu benlik algısı geliştirmesini sağlar. Pozitif bir benlik algısı çocuğun kişilik gelişimini olumlu etkiler, onu hem mutluluğa hem de başarıya götüreceği ve kendini, dünyayı keşfetme cesareti vereceği için çok kıymetlidir.

Çocuklarınızla keyifli nice başlangıçlara, sevgilerimle.

Rüveyda İnce Engin

Uzman Psikolojik Danışman

Çocuk, Ergen ve Yetişkin &

Çift ve Aile Terapisti

ruveyda@ruveydaince.com

www.ruveydaince.com