İkiz Çocuk Psikolojisi

Günümüzde değişen dünya koşullarına göre, çoklu doğum oranı her geçen gün birçok sebep doğrultusunda artmaktadır. “Okul Psikolojik Danışmanı” olarak çalışmaya başladığım senelerde, çok sayıda ikiz öğrencim ve ikiz ebeveynleri ile görüşmem oldu. Ayrıca onların gelişimleri senelerce takip etme, okul ortamında doğal ve yapılandırılmış gözlemler yapma şansına erişmiştim. Aynı anne ve babadan doğan ikizlerin, kişilik yapılarının, zevklerinin, davranışlarının yani hem duygusal hem de zihinsel işlevsel süreçlerinin, akademik gelişimleri açısından farklı olmaları benim mesleki merakımı kabarttığı için, ulaşabildiğim yurtiçi ve yurtdışı menşei çeşitli bilimsel kaynaklardan araştırmalar yaptım.

İstanbul Ticaret Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uygulamalı Psikoloji yüksek lisans programının son döneminde bilimsel bir araştırma ile bu bilgilerimi temellendirdim. Çünkü ikiz çocuklarla ilgili yapılan çalışmaların daha çok bilişsel yapılarıyla ilgili bilinmeyeni bulmaya odaklandığı ve patoloji ağırlıklı olduğu için, “normal” ikiz çocukların psikolojisi üzerine değer katan bir çalışma olması için uğraştım. İkiz çocukların benlik, öz-kavramı gelişimlerini ve doğum özelliklerine göre aynı zamanda anne baba tutumlarının karşılaştırdığım bu çalışmamı; XII. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi, IAC Dünya Konferansı -Uluslararası Danışmanlık Derneği Konferansında- “Aile Danışmanlığı” alanında, Boğaziçi Üniversitesinde bildiri sunumunu gerçekleştirdim. Araştırmamım özeti, uluslararası kongre bildiri kitabında yayınlandı. İkizlerle ve İkiz ebeveynleri ile görüşme ve değerlendirmelerimle oluşturduğum bu çalışmanın özetini ilgililere paylaşmak istedim. İkiz ve diğer çoklu doğum ile doğmuş çocuklar ve aileleri ile kendi ofisimde psikolojik danışmanlık hizmeti vermeye devam etmekteyim.

“6-13 YAŞLARI ARASI İKİZ ÇOCUKLARIN BENLİK KAVRAMLARI İLE AİLE İŞLEVLERİ VE DOĞUM ÖZELLİKLERİ İLİŞKİSİNİN İNCELENMESİ”
ARAŞTIRMA ÖZETİ

İkiz çocukların biyo-psiko-sosyal gelişimlerini tek bir boyutta değerlendirmek mümkün değildir. İkizlerin genetik benzerliklerinden yola çıkarak, çeşitli konularla ilgili yapılan ikiz çalışmalarında daha çok kalıtımsal özelliklere atıfta bulunulmaktadır. Bu araştırmada ise, aynı anda aynı doğumda doğmuş, ikiz çocukların gelişim süreçlerinde aile içi iletişim ve işlevlerin, benlik kavramlarını etkilendiği belirtilmektedir.
Bu araştırmanın amacı, 6-13 yaşları arası ikiz çocukların benlik kavramları ile aile işlevleri ve doğum özellikleri arasındaki ilişkisinin incelenmesidir. Araştırma kapsamında benlik kavramlarının gelişimi ile aile işlevleri ve doğum özelliklerinin arasındaki ilişki ikiz çocuklar ve anne-babalarının algıları açısından değerlendirilmiş, doğum özelliklerine ilişkin veriler sadece ebeveyn açısından değerlendirilmiştir.
Araştırmanın örneklemi olan 30 ikiz çifti, toplam 60 ikiz çocuk ve 60 anne-baba katılmıştır. 60 ikiz çocuk ve ebeveyniyle yapılan tarama türü bir araştırmadır. Veri toplama aracı olarak, doğum özelliklerini belirleyici anket, Piers Harris’in çocuklarda öz-kavram ölçeği ve Aile işlevlerini değerlendirme ölçeği kullanılmıştır. Veriler t-testi, Varyans Analizi, Mann Whitney U Testi, Levene’s Testi ve Pearson Çarpım Momentler Korelâsyon Katsayısı ile analiz edilmiştir.
Araştırma sonucunda, ikiz çocukların benlik kavramaları ile aile işlevlerinin ve doğum özellikleri göre farklılaştığı belirlenmiştir. Ayrıca, benlik kavramları ve aile işlevlerinin alt boyutların arasında pozitif yönde anlamlı birçok ilişki bulunmuştur.

ANAHTAR SÖZCÜKLER: İkiz çocuklar, doğum özellikleri, benlik kavramı, aile işlevleri.
KEY WORDS: Twins, birth caracteristics, self-consept, family functioning